ระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการช่วยเหลือเจ้าพนักงานของหน่วยกำลังคุ้มครองและรักษาความสงบเรียบร้อยในหมู่บ้าน พ.ศ. 2551
“หน่วยกำลังคุ้มครองและรักษาความสงบเรียบร้อยภายในหมู่บ้าน” คือ หน่วยกำลังคุ้มครองและรักษาความสงบเรียบร้อยภายในหมู่บ้าน ตามกฎหมายว่าด้วยจัดระเบียบบริหารหมู่บ้านอาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง และให้หมายความรวมถึงชุดรักษาความปลอดภัยในหมู่บ้าน
“ชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน” คือ ราษฎรอาสาสมัครในพื้นที่ ที่ผ่านการฝึกอบรมตามหลักสูตรชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน โดยได้รับการแต่งตั้งจากนายอำเภอ เรียกโดยย่อว่า “ชรบ.”
การแต่งตั้ง
ให้ผู้ใหญ่บ้านพิจารณาคัดเลือกราษฎร แล้วเสนอให้นายอำเภอแต่งตั้งเป็น ชรบ. และให้นายอำเภอเป็นผู้จัดทำทะเบียนประวัติของ ชรบ. โดยมีสิทธิใช้แต่งเครื่องแต่งกาย ประดับเครื่องแบบ และใช้อาวุธของทางราชการ
การฝึกอบรม ชรบ.
ปกติให้กรมการปกครองเป็นผู้จัดฝึกอบรม แต่ถ้ามีความจำเป็นให้จังหวัด หรืออำเภอจัดฝึกอบรมได้ ผู้ที่จะเข้าฝึกอบรมหลักสูตร ชรบ. ต้องมีคุณสมบัติ ดังต่อไปนี้
1. มีสัญชาติไทย
2. มีสุขภาพร่างกายแข็งแรงสามารถเข้ารับการฝึกอบรมได้
3. อยู่ในหมู่บ้านไม่น้อยกว่า 3 เดือน
4. เลื่อมใสในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
5. เป็นผู้มีความประพฤติดี
โครงสร้างและการจัดหน่วย
1. อำเภอให้มี กองพันหน่วยรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน
นายอำเภอ เป็นผู้บังคับกองพัน
ปลัดอำเภอ ตำรวจชั้นสัญญาบัตร และข้าราชการในพื้นที่ที่นายอำเภอแต่งตั้ง เป็นรองผู้บังคับกองพัน
2. ตำบลให้มี กองร้อยหน่วยรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน
ปลัดประจำตำบล เป็นผู้บังคับกองร้อย
ข้าราชการอื่นที่นายอำเภอแต่งตั้ง เป็นรองผู้บังคับกองร้อย
กำนันในตำบล เป็นผู้ช่วยผู้บังคับกองร้อย
3. หมู่บ้านให้มี หมวดหน่วยรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน โดยหมวดหน่วยรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน ให้แบ่งการปกครองอย่างน้อย 2 หมู่ โดยมี ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านเป็นผู้บังคับหมู่ ในแต่ละหมู่ต้องมีจำนวนไม่น้อยกว่า 7 คน แต่ไม่เกิน 15 คน โดยพิจารณาตามความเหมาะสม
ผู้ใหญ่บ้าน เป็นผู้บังคับหมวด
ตำรวจ หรือสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน จำนวน 2 คน เป็นผู้ช่วยผู้บังคับหมวด
การบังคับบัญชา และการสั่งใช้ ชรบ.
1. ผู้บังคับกองพัน มีหน้าที่ปกครองบังคับบัญชา ในเขตอำเภอ
2. ผู้บังคับกองร้อย มีหน้าที่ปกครองบังคับบัญชา ในเขตตำบล
3. ผู้บังคับหมวด มีหน้าที่ปกครองบังคับบัญชา ในเขตหมู่บ้าน
4. ผู้บังคับหมู่ มีหน้าที่ปกครองบังคับบัญชา ให้การสนับสนุนการปฏิบัติงาน
การช่วยเหลือพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจในการปฏิบัติหน้าที่
ถ้าพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ หรือเจ้าพนักงานอื่น ได้ร้องขอให้ช่วยเหลือ ให้ ชรบ. ปฏิบัติหน้าที่ช่วยเหลือได้ในเรื่อง ดังต่อไปนี้
1. อยู่เวรยาม
2. ตรวจตระเวน
3. สืบสวนหาข่าว
4. เฝ้าระวังรักษาสถานที่สำคัญ ตั้งจุดตรวจ จุดสกัด ตรวจสอบบุคคลและยานพาหนะที่ผ่านเข้าออกหมู่บ้าน
5. รายงานเหตุการณ์ซึ่งเกิดขึ้นในพื้นที่
6. ป้องกันและปราบปรามการกระทำความผิดทางอาญา
7. ตรวจค้นบุคคลหรือยานพาหนะ ซึ่งมีเหตุสงสัยตามสมควร
8. จับผู้กระทำความผิดซึ่งหน้าตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และควบคุมตัวผู้ถูกจับส่งผู้บังคับบัญชา หรือตำรวจ
9. ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย
บัตรประจำตัว เครื่องแต่งกาย และเครื่องหมาย
ให้นายอำเภอเป็นผู้ออกบัตรประจำตัวและควบคุมบัตรประจำตัวของ ชรบ. โดยให้บัตรประจำตัว ชรบ. มีอายุ 6 ปี ถ้าพ้นก่อนครบ 6 ปี ให้คืนบัตรแก่ผู้บังคับบัญชา ภายใน 7 วัน
เครื่องแต่งกายและเครื่องหมาย ชรบ.
1. หมวกแก๊ปทรงอ่อนสีน้ำเงิน
2. เสื้อคอเปิดแขนยาวสีน้ำเงิน
3. กางเกงขายาวสีน้ำเงิน
4. เข็มขัดด้ายถักสีน้ำเงิน
5. รองเท้าหุ้มส้นสีดำ